سنقر یا سنقر کلیایی یکی از شهرستانهای استان کرمانشاه در غرب ایران است.این شهر در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهر کرمانشاه و در طول جغرافیایی ۴۷ درجه و ۳۶ دقیقه شرقی و عرض ۳۴ درجه و ۴۷ دقیقه شمالی واقع شده‌است که ارتفاع آن از سطح دریا ۱۷۰۰ متر است.
سنقر كلمهٔ تركی است كه به‌تنهايی يا در تركيبات مختلف در نام شهرها و روستاهای متعدد وجود دارد؛ به عنوان مثال روستای سنقر واقع در دهستان ميان‌كوه بخش چاپشلو در شهرستان درگز و سنقرآباد كه نام روستاهايی در اطراف كرج، باخرز و كندوان است.واژهٔ سنقر دگرگون شدهٔ سنقار است که در زبان ترکی نام مرغی شکاری است. احتمال می‌رود این پرنده در این شهرستان وجود داشته و بدین جهت این ناحیه به سنقر معروف شده‌است. قدیمی‌ترین متنی که نام سنقر بدین صورت در آن آمده، کتاب تواریخ سلاجقه است. در دوره سلاجقه امرای سنقر به نام «آق سنقر» معروف بوده‌اند.
در دوره صفویه اسدآباد جزء منطقه سنقر شمرده می‌شده‌است. در زمان شاه عباس صفوی، فرماندار سنقر عثمانیان را از مرز بیرون راند. در دوره افشاریه و زندیه سران ایل کلیایی که خود را از اعقاب صفی خان از خانهای دوره صفوی می‌دانند به حکومت سنقر منصوب بوده‌اند. نام قسمت کردنشین این ناحیه از اسم ایل کلیایی ماخوذ و به کلیایی معروف شد. چون دو قسمت سنقر و کلیایی شهرستان را تشکیل دادند این شهرستان سنقر و کلیایی نامیده شد.
بقعه تاریخی مالک، و امامزاده احمد در سنقر واقع شده‌اند.
در تحقیق دانشگاه تربیت مدرس به همت ناصر سارکی برای تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستانهای استان کرمانشاه و اندازه گیری اختلاف منطقه ای (دوگانگی منطقه ای) بین آنها از معیارهای توسعه یافتگی استفاده شده است.این پژوهشگر به کمک شاخص های استخراج شده از آمارنامه های رسمی استانی و کشوری و به کمک روش تاکسونومی به همراه تکنیک فاکتور آنالیز ، شهرستان های استان را از نظر توسعه یافتگی تا سال 1371 رتبه بندی کرده است.
در سال 1355 از بین چهار شهرستان اسلام آباد ، پاوه ، سنقر و کرمانشاه نتایج بدست آمده به قرار زیر است :
شهرستان کرمانشاه با درجه توسعه نیافتگی 5439/0 از لحاظ توسعه یافتگی در مقام اول قرار گرفته و شهرستان سنقر با درجه توسعه نیافتگی 8404/0 به عنوان توسعه نیافته ترین شهرستان شناخته شده است. از چهار شهرستان مذکور دو شهرستان پاوه و سنقر زیر خط توسعه (میانگین توسعه نیافتگی چهار شهرستان) قرار دارند. شدت نابرابری (ضریب تغییرات توسعه یافتگی) برای چهار شهرستان 2236/0 می باشد که حاکی از شدت دوگانگی در بین چهار شهرستان از نظر توسعه یافتگی می باشد.
در سال 1365 که از همان شاخصهای سال 1355 استفاده شده است نتایج بدست آمده به قرار زیر است:
در این سال دوباره شهرستان کرمانشاه با درجه توسعه نیافتگی 6283/0 به عنوان توسعه یافته ترین شهرستان و شهرستان پاوه با سقوط به رده آخر با درجه توسعه نیافتگی 9027/0 به عنوان توسعه نیافته ترین شناسایی شده اند. از چهار شهرستان مذکور دو شهرستان اسلام آباد و پاوه در زیر خط توسعه قرار گرفته اند. شدت نابرابری در این سال بین چهار شهرستان از نظر توسعه یافتگی برابر با 1629/0 می باشد.
در سال 1371 از 8 شهرستان اسلام آباد ، پاوه ، جوانرود ، سرپل ذهاب ، سنقر ، کرمانشاه ، کنگاور و گیلانغرب ، شهرستان کرمانشاه با درجه توسعه نیافتگی 102/0 توسعه یافته ترین و شهرستان گیلانغرب با درجه توسعه نیافتگی 83/0 به عنوان توسعه نیافته ترین شهرستان ها شناسایی شده اند و شهرستان های کنگاور ، سنقر ، اسلام آباد ، سرپل ذهاب ، جوانرود و پاوه به ترتیب در رتبه های دوم تا هفتم قرار دارند. همچنین بر اساس جدول زیر شهرستان پاوه با سه شهرستان دیگر کماکان در زیر خط توسعه قرار گرفته اند و شدت نابرابری برابر با 506/0 می باشد که تقریبا می توان گفت که فاصله بین شهرستان ها از نظر توسعه زیاد است.
ساكنان شهر سنقر به زبان تُركي وكردي تكلم مي كنند و ساكنان اطراف سنقر و بيشتر جمعيت روستايي، كُرد زبان هستند وبا گويش سوراني و آميخته اي از لغات گويش كرمانج حرف مي زنند. در منطقه فعله ـ كُري اهالي از طايفه فعله كُري و درمنطقه كُليائي، طوايف بيگوند Bigvand ، موسيوند Mousivand ، ورمزيار Varmazyar و صوفيوند Sufivand ساكن هستند.1ترکی سنقری لهجه‌ای است از لهجه‌های ترکی ایرانی که زبان مادری مردم شهر کوچک سنقرکلیایی است.و این لهجه ترکی اولین بار توسط ویندفور windfuhr و بعدا به‌وسیله پرفسور گ. دورفر (استاد زبانهای ترکی دانشگاه گوتینگن آلمان) وسپس توسط پروفسور کریستین بلود)استاد دانشگاه اوپسالای سوئدبررسی و شرح داده شده‌است.
در طول جنگ ایران و عراق هزاران نفر از اطراف به این شهر کوچ کردند و حالا اغلب اهالی به دو زبان (ترکی٬ کردی ) صحبت می‌کنند.ترکی سنقری زبان مادری مردم سنقر است.
در خصوص جاذبه هاي شهرستان به ترتيب و به اختصار مي توان به نقاط ذيل اشاره نمود .
1- سراب گزنهله
2- ارتفاعات دالاخاني و چشمه بسيار زيباي سهيل در ارتفاعات منطقه
3- باغات سه آسياب و حاشيه پردرخت رودخانه سنقر چاي
4- دره روستاي حسين آباد و قوري چاي
5- حاشيه رودخانه گاورود و بقعه متبركه امامزاده هادي
6- دره هاي سرسبز و پر آب دهستان كيونانات كه بي شباهت به منطقه پاوه نمي باشد
7-ميمون دكاني واقع درپشت كوه سراب گزنهله
8- سنگ تاريخي و حمام قديمي روستاي قروه در 64 كيلو متري سنقر
9- بقعه مالك و بقعه متبركه امامزاده احمد (ع)و امامزاده هادی علیه السلام
10- آثار روستاي كلگاه زمان و تپه باستاني روستاي كلك و قنات روستاي جوكان
11-آثار تاريخي موجود درروستاي گلويچ
12- حمام قديمي روستاي دهنو و ... (1ـ بر گرفته از سایت میراث فرهنگی ا ستان کرمانشاه، و برگرفته از ا طلاعات فرمانداری شهرستان سنقرکلیایی)
سنقر كلمهٔ تركی است كه به‌تنهايی يا در تركيبات مختلف در نام شهرها و روستاهای متعدد وجود دارد؛ به عنوان مثال روستای سنقر واقع در دهستان ميان‌كوه بخش چاپشلو در شهرستان درگز و سنقرآباد كه نام روستاهايی در اطراف كرج، باخرز و كندوان است.واژهٔ سنقر دگرگون شدهٔ سنقار است که در زبان ترکی نام مرغی شکاری است. احتمال می‌رود این پرنده در این شهرستان وجود داشته و بدین جهت این ناحیه به سنقر معروف شده‌است. قدیمی‌ترین متنی که نام سنقر بدین صورت در آن آمده، کتاب تواریخ سلاجقه است. در دوره سلاجقه امرای سنقر به نام «آق سنقر» معروف بوده‌اند.
در دوره صفویه اسدآباد جزء منطقه سنقر شمرده می‌شده‌است. در زمان شاه عباس صفوی، فرماندار سنقر عثمانیان را از مرز بیرون راند. در دوره افشاریه و زندیه سران ایل کلیایی که خود را از اعقاب صفی خان از خانهای دوره صفوی می‌دانند به حکومت سنقر منصوب بوده‌اند. نام قسمت کردنشین این ناحیه از اسم ایل کلیایی ماخوذ و به کلیایی معروف شد. چون دو قسمت سنقر و کلیایی شهرستان را تشکیل دادند این شهرستان سنقر و کلیایی نامیده شد.
بقعه تاریخی مالک، و امامزاده احمد در سنقر واقع شده‌اند.
در تحقیق دانشگاه تربیت مدرس به همت ناصر سارکی برای تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستانهای استان کرمانشاه و اندازه گیری اختلاف منطقه ای (دوگانگی منطقه ای) بین آنها از معیارهای توسعه یافتگی استفاده شده است.این پژوهشگر به کمک شاخص های استخراج شده از آمارنامه های رسمی استانی و کشوری و به کمک روش تاکسونومی به همراه تکنیک فاکتور آنالیز ، شهرستان های استان را از نظر توسعه یافتگی تا سال 1371 رتبه بندی کرده است.
در سال 1355 از بین چهار شهرستان اسلام آباد ، پاوه ، سنقر و کرمانشاه نتایج بدست آمده به قرار زیر است :
شهرستان کرمانشاه با درجه توسعه نیافتگی 5439/0 از لحاظ توسعه یافتگی در مقام اول قرار گرفته و شهرستان سنقر با درجه توسعه نیافتگی 8404/0 به عنوان توسعه نیافته ترین شهرستان شناخته شده است. از چهار شهرستان مذکور دو شهرستان پاوه و سنقر زیر خط توسعه (میانگین توسعه نیافتگی چهار شهرستان) قرار دارند. شدت نابرابری (ضریب تغییرات توسعه یافتگی) برای چهار شهرستان 2236/0 می باشد که حاکی از شدت دوگانگی در بین چهار شهرستان از نظر توسعه یافتگی می باشد.
در سال 1365 که از همان شاخصهای سال 1355 استفاده شده است نتایج بدست آمده به قرار زیر است:
در این سال دوباره شهرستان کرمانشاه با درجه توسعه نیافتگی 6283/0 به عنوان توسعه یافته ترین شهرستان و شهرستان پاوه با سقوط به رده آخر با درجه توسعه نیافتگی 9027/0 به عنوان توسعه نیافته ترین شناسایی شده اند. از چهار شهرستان مذکور دو شهرستان اسلام آباد و پاوه در زیر خط توسعه قرار گرفته اند. شدت نابرابری در این سال بین چهار شهرستان از نظر توسعه یافتگی برابر با 1629/0 می باشد.
در سال 1371 از 8 شهرستان اسلام آباد ، پاوه ، جوانرود ، سرپل ذهاب ، سنقر ، کرمانشاه ، کنگاور و گیلانغرب ، شهرستان کرمانشاه با درجه توسعه نیافتگی 102/0 توسعه یافته ترین و شهرستان گیلانغرب با درجه توسعه نیافتگی 83/0 به عنوان توسعه نیافته ترین شهرستان ها شناسایی شده اند و شهرستان های کنگاور ، سنقر ، اسلام آباد ، سرپل ذهاب ، جوانرود و پاوه به ترتیب در رتبه های دوم تا هفتم قرار دارند. همچنین بر اساس جدول زیر شهرستان پاوه با سه شهرستان دیگر کماکان در زیر خط توسعه قرار گرفته اند و شدت نابرابری برابر با 506/0 می باشد که تقریبا می توان گفت که فاصله بین شهرستان ها از نظر توسعه زیاد است.
ساكنان شهر سنقر به زبان تُركي وكردي تكلم مي كنند و ساكنان اطراف سنقر و بيشتر جمعيت روستايي، كُرد زبان هستند وبا گويش سوراني و آميخته اي از لغات گويش كرمانج حرف مي زنند. در منطقه فعله ـ كُري اهالي از طايفه فعله كُري و درمنطقه كُليائي، طوايف بيگوند Bigvand ، موسيوند Mousivand ، ورمزيار Varmazyar و صوفيوند Sufivand ساكن هستند.1ترکی سنقری لهجه‌ای است از لهجه‌های ترکی ایرانی که زبان مادری مردم شهر کوچک سنقرکلیایی است.و این لهجه ترکی اولین بار توسط ویندفور windfuhr و بعدا به‌وسیله پرفسور گ. دورفر (استاد زبانهای ترکی دانشگاه گوتینگن آلمان) وسپس توسط پروفسور کریستین بلود)استاد دانشگاه اوپسالای سوئدبررسی و شرح داده شده‌است.
در طول جنگ ایران و عراق هزاران نفر از اطراف به این شهر کوچ کردند و حالا اغلب اهالی به دو زبان (ترکی٬ کردی ) صحبت می‌کنند.ترکی سنقری زبان مادری مردم سنقر است.
در خصوص جاذبه هاي شهرستان به ترتيب و به اختصار مي توان به نقاط ذيل اشاره نمود .
1- سراب گزنهله
2- ارتفاعات دالاخاني و چشمه بسيار زيباي سهيل در ارتفاعات منطقه
3- باغات سه آسياب و حاشيه پردرخت رودخانه سنقر چاي
4- دره روستاي حسين آباد و قوري چاي
5- حاشيه رودخانه گاورود و بقعه متبركه امامزاده هادي
6- دره هاي سرسبز و پر آب دهستان كيونانات كه بي شباهت به منطقه پاوه نمي باشد
7-ميمون دكاني واقع درپشت كوه سراب گزنهله
8- سنگ تاريخي و حمام قديمي روستاي قروه در 64 كيلو متري سنقر
9- بقعه مالك و بقعه متبركه امامزاده احمد (ع)و امامزاده هادی علیه السلام
10- آثار روستاي كلگاه زمان و تپه باستاني روستاي كلك و قنات روستاي جوكان
11-آثار تاريخي موجود درروستاي گلويچ
12- حمام قديمي روستاي دهنو و ... (1ـ بر گرفته از سایت میراث فرهنگی ا ستان کرمانشاه، و برگرفته از ا طلاعات فرمانداری شهرستان سنقرکلیایی)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر